aangeleerde passiviteit en naïef wereldbeeld

Voor veel (ex-)christenen een bekend lied, waarin gezongen wordt over de komst van de nieuwe hemel en aarde. Velen keken of kijken er halsreikend naar uit. Maranatha, kom spoedig, Heer! 

Er zijn religieuze groeperingen waar men in een fysieke wederkomst van Jezus Christus gelooft. Men gaat ervan uit dat niemand kan weten wanneer het zover is, omdat Hij zal komen als een dief in de nacht. Tegelijkertijd moet men de tekenen der tijden verstaan. Men roept elkaar op waakzaam te zijn en ‘de lamp brandende te houden’.

Elk moment kan het gebeuren

De gedachte aan een einde dat zich elk moment kan aandienen, kan bij sommigen tot gevolg hebben dat men wat passief in het leven staat. Het geloof dat uiteindelijk God het laatste oordeel zal hebben, maakt dat er mensen zijn die (onbewust) de conclusie hebben getrokken dat ze zich nu niet al teveel hoeven in te spannen.

“Als ik nadacht over de toekomst, dacht ik aan de hemel. Ik had een kinderlijke verwachting en beleving van de werkelijkheid. Ik reisde met gesloten ogen naar het onbekende land. Ik hield me niet bezig met toekomstplanning, met het milieu of met overbevolking. We waren hier maar kort, we hadden de opdracht ons te vermenigvuldigen en voor de rest zou God wel zorgen. Het leven was simpel en overzichtelijk. Klein en geborgen. Veilig in Gods hand.”

Mensen die met dit idee zijn opgevoed en later in hun leven anders tegen ‘de wederkomst’ aankijken, dit minder letterlijk nemen of zelfs helemaal niet meer geloven, kunnen het gevoel hebben dat ze veel zijn kwijtgeraakt. Ineens is er een toekomst waarvoor ze zélf aan de slag moeten. Wachten kan dan zomaar betekenen dat er niks gebeurt. Dat is totaal iets anders dan rustig vertrouwen dat God het zal doen.

Te zware verantwoordelijkheden

Het leven kan overweldigend zijn, de verantwoordelijkheden van een volwassene kunnen voelen als te zwaar. Nog tientallen jaren kunnen mensen het gevoel hebben dat ze hier niet tegen opgewassen zijn. Ze zijn niet opgeleid voor maakbaarheid en voor verantwoordelijkheid. Dit kan verzet en machteloosheid oproepen. Mensen kunnen het gevoel hebben dat ze overvraagt worden (met bijbehorende klachten als depressie en burn-out) of ze trekken zich juist terug van hun verantwoordelijkheden en leiden een leven dat ze zo klein en overzichtelijk mogelijk houden.

Ook kan je je ontheemd en onveilig voelen bij de gedachte dat je door moet gaan tot het bittere eind in plaats van dat God halverwege wel een keer zal ingrijpen en je zal verlossen uit deze ellende. Kortom, als je ooit in blind vertrouwen naar het beloofde land onderweg was, dan kan ‘geen flauw idee hebben waarnaar je onderweg bent’ een haast niet te verdragen beleving van de werkelijkheid zijn.

Wij willen met bovenstaande niet suggereren dat wanneer je gelooft dat er een wederkomst zal zijn of dat God (ooit) ingrijpt, je naïef en onverantwoordelijk bent. De ene christen is uiteraard de ander niet. Wij zoomen enkel in op situaties waarin het ongezond wordt.

Gevolgen

  • Gevoel overvraagd te worden
  • Gevoel ‘ongeschikt’ te zijn
  • Moeite hebben met het herkennen en opnemen van de eigen verantwoordelijkheden
  • Fatalisme
  • Depressie
  • Gevoel van vervreemding
  • Ontheemd, onveilig gevoel
  • Angst
  • Spanningsklachten
  • Burn-out
  • Terugtrekken uit de maatschappij
  • Heimwee naar de kindertijd (toen er voor je gezorgd werd)
  • Moeite met het maken van keuzes