Binnen elke religieuze groepering kan RTS voorkomen. Dit betekent dat het goed is om hier altijd op bedacht te zijn. Ook wanneer (verondersteld wordt dat) het grootste deel van de gemeente geen klachten heeft. De meeste mensen zitten ook niet in een rolstoel en toch hebben veel kerken deuren zonder drempels en een aangepast toilet. Niemand mag worden buitengesloten. En niemand zou zich buitengesloten mogen voelen.
Wanneer de leer punten bevat zoals beschreven bij ‘Oorzaken‘, is het van belang goed inzicht te hebben in de mogelijk schadelijke gevolgen. Niet iedereen ontwikkelt automatisch klachten, er zijn mensen die hier ontvankelijker voor zijn dan anderen. Gewetensvolle, serieuze en gevoelige mensen zijn kwetsbaar, maar bijvoorbeeld ook iedereen die ‘anders’ is, denk daarbij in het bijzonder aan lhbt’ers*. Zie ook dit overzicht: risicogroepen.
*lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transseksueel
Maak van RTS een aandachtspunt
Het kan helpen om actief ruimte te scheppen voor mogelijke schuldgevoelens, spanningsklachten en andere klachten, door ernaar te vragen, zowel open als gericht. Erken bijvoorbeeld dat de geestelijke strijd chronische spanningsklachten kan opleveren. Het zou mooi zijn wanneer dit zowel in preken als op catechisatie, vereniging en tijdens huisbezoeken aandacht krijgt. Ook verdient RTS aandacht als synodepunt.
Het helpt niet om deze klachten af te doen met “we zullen voor je bidden” of met Bijbelteksten als: “Kom tot Mij, allen die vermoeid en belast zijn en Ik zal u rust geven.” Er kan dan al snel het verwijt worden ervaren dat iemand iets niet goed doet, omdat een échte gelovige geen klachten zou hoeven hebben. Wat niet waar is.
Het wel of niet ervaren van klachten, heeft niets te maken met de kwaliteit van iemands geloof, maar met de leer. Het zijn juist vaak degenen die de leer zeer serieus nemen die klachten ontwikkelen.
Degenen met klachten hebben erkenning en steun nodig. Een stressstoornis los je niet op met een bijbeltekst, maar vraagt om deskundige begeleiding. Het is noodzakelijk dit te begrijpen.
“Het vergt geduld, kennis en lef om met mensen mee te gaan op de weg van het verdriet.” (Manu Keirse)
Werk aan gezonde omgang met gevoelens
Bij de preventie van RTS speelt ook de omgang met gevoelens een grote rol. Veel van de verschijnselen van RTS hebben als oorzaak onderdrukking van de persoonlijkheid. Daarbij speelt vrijwel altijd ook een onderdrukt gevoelsleven een rol.
`Gij zult niet voelen´ is geen wet of geloofsregel. Toch kan deze regel onbewust binnen sommige kerkelijke groeperingen een rol spelen. Dit kan al beginnen bij een autoritaire opvoedingsstijl, thuis, maar ook binnen de soms sterk hiërarchische cultuur van de gemeente. Als je leert dat anderen bepalen hoe jij behoort te leven, leer je voornamelijk afstemmen op de ander, in plaats van dat je een eigen innerlijk kompas ontwikkelt. Als daarbij komt de dreiging van (eeuwige) straf op ongehoorzaamheid, kan daar eenvoudig de (onbewuste) regel bijkomen: ‘gij zult gehoorzamen’. Omdat dit gehoorzamen van levensbelang lijkt, kan het ten koste gaan van de eigen gevoelens. Dit sluit naadloos aan bij de pedagogische cultuur van rond de jaren ’50 van de vorige eeuw, toen opvoeders uitspraken deden als: “Geen zin? Dan máák je maar zin!” en: “Kan me niet schelen, je dóet het maar gewoon!” of: “Niet zeuren, lúisteren!”
Als gehoorzaamheid boven alles komt, verlies je het contact met je gevoelsleven en wordt angst de onbewuste basis van je handelen
Kijk ook bij ‘Onderdrukte gevoelens’ voor meer oorzaken en gevolgen van een onderdrukt gevoelsleven.
Juist omdat ‘gij zult niet voelen’ niet bij de leer hoort, valt hier winst te behalen. Omdat binnen sommige (met name de meer orthodoxe) groeperingen al generaties lang onbewuste onderdrukking van gevoelens plaatsvindt, zijn daar soms relatief weinig mensen te vinden die zich écht kunnen openstellen voor de eigen gevoelens én voor die van de ander (dit gaat vrijwel altijd samen op).
Wanneer de persoonlijke en kerkelijke achterstand
op de omgang met gevoelens wordt (h)erkend,
kan gewerkt worden aan een inhaalslag.
Vooral emoties als angst en boosheid worden nu nog te vaak (onbewust) onderdrukt. De klachten die dit kan geven mogen niet worden onderschat!
Het kan een goed idee zijn om als gemeente op cursus te gaan of om cursusmateriaal aan te schaffen om binnen kleinere kring te behandelen. Gezonde omgang met gevoelens hoort niet alleen binnen het pastorale werk een plek te hebben, maar zou ook een grote prioriteit mogen hebben binnen de eredienst en andere gemeentelijke samenkomsten. Daardoor kan het gevoel van welbevinden van gemeenteleden stijgen en wordt de gemeente gezonder en sterker.
Wanneer mensen zich meer bewust worden van hun eigen gevoelens, krijgen persoonlijke behoeften meer erkenning en kan de onderlinge communicatie ook sterk verbeteren. Een cursus die wij hier van harte willen aanbevelen en die bijzonder geschikt is om met groepen te doen, is de cursus Verbindende of Geweldloze Communicatie (voor het eerst beschreven door Marshall Rosenberg).
Luister goed naar huidige slachtoffers
Om toekomstige slachtoffers van RTS te voorkomen, is het belangrijk om te begrijpen wat de huidige slachtoffers beperkt en beschadigd heeft. Je kunt immers geen doeltreffende maatregelen nemen als je niet precies weet waartegen.
Het belangrijkste bij de preventie is daarom ook: inzicht verkrijgen in het ontstaan van RTS. Dit is onder andere mogelijk door goed naar de slachtoffers te luisteren.
Omdat écht luisteren naar de pijn van een ander veel van je kan vragen, is dit nog niet zo eenvoudig. Sterker nog: zelfs degenen die zichzelf zien als iemand die goed kan luisteren, kunnen onbewust toch minder goed in staat zijn om ruimte te maken voor de ander dan ze dachten. Er kunnen diverse blokkades een rol spelen, waardoor de échte verhalen niet snel worden verteld. Op deze pagina kan je meer lezen over deze onbewuste blokkades bij het luisteren: >KLIK<
Gevarenzone
We kunnen onze eigen levensovertuiging kiezen. We zijn vrij hoe we daarmee omgaan richting andersdenkenden. Sommigen geloven bijvoorbeeld dat het oké is wanneer ieder zijn eigen waarheid heeft. Anderen geloven dat er slechts één Waarheid is en dat deze voor iedereen geldt. Dat kan en dat mag.
Maar wanneer jij iemand bent die gelooft dat er ten diepste maar één waarheid is, ben je iemand die zich op psychosociaal gebied in de ‘gevarenzone’ bevindt. Niet alleen kan je zelf extra leed en pijn ervaren wanneer een geliefde op een andere manier tegen het leven aankijkt, je kunt ook extra leed en pijn veroorzaken door de zienswijze van de ander af te (moeten) wijzen als wezenlijk fout. Het kan al helpen om je hiervan bewust te zijn.
Wanneer mensen zich machteloos voelen omdat een geliefde andere levensbeschouwelijke inzichten heeft, kunnen er relatief eenvoudig verwijten ontstaan. Voor je het weet voel je je beschuldigd of heb je zelf iemand beschuldigd. Om te voorkomen dat je degene die een keuze maakt die jou pijn doet (onbewust) beschuldigt van de pijn die je voelt naar aanleiding van je zelfgekozen levensvisie, is het belangrijk dat je over jouw pijn praat met mensen die je begrijpen (bijvoorbeeld gelovigen binnen je eigen groepering). Zorg dat voor jou de ruimte komt om je gevoelens te uiten op een veilige manier, zodat er geen nieuw onrecht wordt veroorzaakt.
Omdat veel van de verschijnselen van RTS ontstaan wanneer je te maken krijgt met verschil van inzicht, twijfel, kerkverlating en/of geloofsverlies, vindt het onrecht (de hardste verwijten) vaak plaats in gesprekken op de grens van de kerk. Inge Bosscha is RTS- deskundige en heeft een aantal filmpjes gemaakt met communicatietips voor kerkblijvers en kerkverlaters. In deze serie zijn veel tips te vinden over hoe onrecht en pijn te voorkomen. Klik om deze serie te bekijken of op te slaan voor later: >KLIK<
Beleidsmakers
RTS-deskundigen zouden graag zien dat er ook door beleidsmakers aandacht aan RTS wordt besteedt. Een groot probleem is namelijk de onbekendheid van deze aandoening, waardoor slachtoffers soms tientallen jaren niet beseffen waar ze last van hebben en zich (dodelijk!) eenzaam voelen met hun klachten en deze soms onbewust doorgeven aan hun kinderen. Het zou zoveel eenvoudiger zijn wanneer in de samenleving vrijwel iedereen bekend is met het bestaan van RTS. Dat betekent niet alleen snellere herkenning, maar ook veel meer erkenning voor slachtoffers. En daarin ligt niet alleen het begin van genezing, maar ook een belangrijk middel bij het voorkomen van nieuwe slachtoffers.
We verwijzen op deze plek ook graag door naar de pagina’s voor professionals: >KLIK<